ಹೊಸ 20 ರೂ. ಮುಖಬೆಲೆಯ ನೋಟು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಆರ್‌ಬಿಐ(RBI) ಘೋಷಣೆ
RBI to issue Rs 20 notes with new Governor Sanjay Malhotra’s signature
ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (RBI) ತನ್ನ ಇತ್ತೀಚಿನ ಘೋಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ (ಹೊಸ) ಸರಣಿಯಡಿಯಲ್ಲಿ ₹20 ಮುಖಬೆಲೆಯ ಹೊಸ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದೆ. ಈ ನೋಟುಗಳ ವಿಶೇಷತೆಯೆಂದರೆ ಇವುಗಳ ಮೇಲೆ RBI ಯ ಹೊಸ ಗವರ್ನರ್ ಶ್ರೀ ಸಂಜಯ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರ ಸಹಿ ಇರಲಿದೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕರೆನ್ಸಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಪ್ರಮುಖ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ದೇಶದ ಇತ್ತೀಚಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದೊಂದಿಗಿನ ಯುದ್ಧ, ಆರ್ಥಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಬೃಹತ್ ಚಿನ್ನದ ಖರೀದಿ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು, ಆರ್‌ಬಿಐ 20ರೂ. ನೋಟಿನ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದೆ
ಈ ಕ್ರಮವು ಗವರ್ನರ್ ಬದಲಾವಣೆಯ ನಂತರ ನೋಟುಗಳ ಮೇಲಿನ ಸಹಿಯನ್ನು ನವೀಕರಿಸುವ RBIಯ ರೂಢಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ 2016 ರಲ್ಲಿ 500 ಮತ್ತು 1000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಿದ ನಂತರ, ಇದು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ವಿವಿಧ ನವೀಕರಣಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.
ಈ ನೋಟುಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ, ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು 20ರ ನೋಟುಗಳಂತೆಯೇ ಇರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹೇಳಿದೆ. ಡಿಸೆಂಬರ್ 11, 2024 ರಂದು 26 ನೇ ಆರ್‌ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಗವರ್ನರ್ ಸಂಜಯ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆ ಈ ಸಹಿ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗಿದೆ.
Highlights :
*ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಹಣಕಾಸಿನ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
*ಈ ನೋಟುಗಳ ವಿಶೇಷತೆಯೆಂದರೆ ಇವುಗಳ ಮೇಲೆ RBI ಯ ಹೊಸ ಗವರ್ನರ್ ಶ್ರೀ ಸಂಜಯ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರ ಸಹಿ ಇರಲಿದೆ.
*ಗವರ್ನರ್ ಬದಲಾವಣೆಯ ನಂತರ ನೋಟುಗಳ ಮೇಲಿನ ಸಹಿಯನ್ನು ನವೀಕರಿಸುವ RBIಯ ರೂಢಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.
ಹೊಸ 20 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳು ಹೇಗಿರುತ್ತವೆ?
ಇದು ಹಸಿರು ಮತ್ತು ಹಳದಿ ಸಂಯೋಜನೆಯೊಂದಿಗೆ 63 ಮಿಲಿಮೀಟರ್ x 129 ಮಿಲಿಮೀಟರ್ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಭಾವಚಿತ್ರ, ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಅಂಕಿಗಳು, ರಾಜ್ಯಪಾಲರ ಸಹಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಲೋಗೋ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಲಾಂಛನ, ಅಶೋಕ ಸ್ತಂಭ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ‘ಭಾರತದ ಆರ್‌ಬಿಐ’ ಅಕ್ಷರಗಳು ಭದ್ರತಾ ದಾರದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತವೆ. ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೋರಾ ಗುಹೆಗಳ ಚಿತ್ರ, ಮುದ್ರಣ ವರ್ಷ, ಭಾಷಾ ಫಲಕ ಮತ್ತು ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ ಲೋಗೋ ಇರುತ್ತದೆ.
Read this also : ಮಿಜೋರಾಂ (Mizoram) ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಾಕ್ಷರತೆ ರಾಜ್ಯವಾಗಿ ಘೋಷಣೆ
ಈ ಬದಲಾವಣೆಯು ರಾಜ್ಯಪಾಲರ ಸಹಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಉಳಿದ ಎಲ್ಲಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಮೊದಲಿನಂತೆಯೇ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತವೆ. ಈ ಬದಲಾವಣೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಎಟಿಎಂಗಳು, ಸಿಡಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ನೋಟು ಎಣಿಸುವ ಯಂತ್ರಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಅಡಚಣೆ ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಆರ್‌ಬಿಐ ತಿಳಿಸಿದೆ.
ಹಳೆಯ 20 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿವೆಯೇ? ಅಥವಾ ಇಲ್ಲವೇ?. ಹಳೆಯ ಕೆಂಪು 20 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳು ಮತ್ತು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಫೋಟೋ ಹೊಂದಿರುವ ಹೊಸ 20 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತವೆ. ಈ ಹೊಸ ನೋಟುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಹಳೆಯ ನೋಟುಗಳು ಸಹ ಮಾನ್ಯ ನೋಟುಗಳಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತವೆ ಎಂದು ಆರ್‌ಬಿಐ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ.
ಹೊಸ ₹20 ನೋಟಿನ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು:
ಹೊಸ ₹20 ನೋಟುಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀ (ಹೊಸ) ಸರಣಿಯ ₹20 ನೋಟುಗಳ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನೇ ಹೋಲುತ್ತವೆ. ಇದರ ಗಾತ್ರ 63 ಎಂಎಂ x 129 ಎಂಎಂ ಆಗಿದ್ದು, ಹಸಿರು-ಹಳದಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ನೋಟಿನ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಭಾವಚಿತ್ರ, ಅಶೋಕ ಸ್ತಂಭದ ಚಿಹ್ನೆ, ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ ಲಾಂಛನ ಮತ್ತು ಬಹು ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ₹20 ಮುಖಬೆಲೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಭಾಷಾ ಫಲಕ ಇವೆ. ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಯುನೆಸ್ಕೋ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವಾದ ಎಲ್ಲೋರಾ ಗುಹೆಗಳ ಚಿತ್ರವಿದೆ, ಇದು ಭಾರತದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವೈಭವವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ನೋಟುಗಳು ಹಲವು ಭದ್ರತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ, ಇವು ನಕಲಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಮತ್ತು ಯಂತ್ರ ಓದುವಿಕೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ.
ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಭದ್ರತಾ ಅಂಶಗಳು:
*ಪಾರದರ್ಶಕ ರಿಜಿಸ್ಟರ್: “20” ಸಂಖ್ಯೆಯೊಂದಿಗಿನ ದೇವನಾಗರಿ ಲಿಪಿಯ “२०” ಚಿಹ್ನೆ.
*ಸೂಕ್ಷ್ಮ-ಅಕ್ಷರಗಳು: ‘RBI’, ‘India’, ‘Bharat’ ಮತ್ತು ‘20’ ಎಂಬ ಪದಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಸೂಕ್ಷ್ಮ-ಅಕ್ಷರಗಳು, ಇವು ಹೂವಿನ ಆಕಾರದ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಿತವಾಗಿರುತ್ತವೆ.
*ಬಣ್ಣ-ಬದಲಾಯಿಸುವ ಭದ್ರತಾ ದಾರ: ಕೋನ ಬದಲಿಸಿದಾಗ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಈ ದಾರವು ನಕಲಿ ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
*ವಾಟರ್‌ಮಾರ್ಕ್: ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಭಾವಚಿತ್ರ ಮತ್ತು ‘20’ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವಾಟರ್‌ಮಾರ್ಕ್.
ಹಳೆಯ ನೋಟುಗಳ ಮಾನ್ಯತೆ:
RBI ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದೆಯಂತೆ, ಈಗಾಗಲೇ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ₹20 ನೋಟುಗಳು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿಯೇ ಉಳಿಯುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ಮೇಲಿನ ಹಿಂದಿನ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳ ಸಹಿಗಳಿರುವುದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಗೊಂದಲವಿಲ್ಲದೆ ಇವುಗಳನ್ನು ವಹಿವಾಟುಗಳಿಗೆ ಬಳಸಬಹುದು. ಈ ಕ್ರಮವು ಜನರಲ್ಲಿ ಗೊಂದಲವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಮತ್ತು ನಗದು ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ಸುಗಮತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಹೊಸ ಸಹಿಯ ಮಹತ್ವ:
ಸಂಜಯ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರು ಡಿಸೆಂಬರ್ 2024 ರಲ್ಲಿ RBI ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಗವರ್ನರ್ ಬದಲಾವಣೆಯ ನಂತರ, RBI ಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುವ ನೋಟುಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಗವರ್ನರ್‌ರ ಸಹಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದು ಒಂದು ರೂಢಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ, ಹೊಸ ₹20 ನೋಟುಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರ ಸಹಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಬದಲಾವಣೆಯು ಕೇವಲ ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿದ್ದು, ನೋಟಿನ ಮೌಲ್ಯ ಅಥವಾ ಕಾನೂನು ಮಾನ್ಯತೆಯ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ.
ಚಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆ:
RBI ಯು ದೇಶಾದ್ಯಂತ 2,691 ಕರೆನ್ಸಿ ಚೆಸ್ಟ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ (ಫೆಬ್ರವರಿ 28, 2025 ರಂತೆ) ಹೊಸ ನೋಟುಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲಿದೆ. ಈ ಚೆಸ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ಆಯ್ದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ನೋಟುಗಳು ಮತ್ತು ನಾಣ್ಯಗಳ ಸುಗಮ ಚಲಾವಣೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ನೋಟು-ವಿಂಗಡಣೆ ಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಸ ಸಹಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಕಾನ್ಫಿಗರ್ ಮಾಡಲು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಜನಸಾಮಾನ್ಯರು ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಹಿಂಪಡೆಯುವಿಕೆ ಅಥವಾ ಎಟಿಎಂಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ಹೊಸ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.
ನೋಟು ಮುದ್ರಣದ ಹಿಂದಿನ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನ:
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನೋಟುಗಳ ಮುದ್ರಣವು ಎರಡು ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ನಡೆಯುತ್ತದೆ: ಸರ್ಕಾರದ ಒಡೆತನದ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಪ್ರಿಂಟಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ಮಿಂಟಿಂಗ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (SPMCIL) ಮತ್ತು RBI ಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಒಡೆತನದ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನೋಟ್ ಮುದ್ರಣ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (BRBNMPL). SPMCIL ನ ಎರಡು ಮುದ್ರಣಾಲಯಗಳು ನಾಸಿಕ್ (ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತ) ಮತ್ತು ದೇವಾಸ್ (ಮಧ್ಯ ಭಾರತ) ದಲ್ಲಿದ್ದರೆ, BRBNMPL ನ ಎರಡು ಮುದ್ರಣಾಲಯಗಳು ಮೈಸೂರು (ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ) ಮತ್ತು ಸಾಲ್ಬೋನಿ (ಪೂರ್ವ ಭಾರತ) ದಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಉನ್ನತ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಭದ್ರತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸುತ್ತವೆ.
