ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗ್ರಾಮ ಸಡಕ್ ಯೋಜನೆ (Pradhan Mantri Gram Sadak Yojana – PMGSY)

Pradhan Mantri Gram Sadak Yojana (PMGSY): Aims and Features

ಭಾರತವು ಕೃಷಿ ಪ್ರಧಾನ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಬಹುಪಾಲು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ, ಸಂಚಾರ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ ಮುಂತಾದ ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಕೊರತೆ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆ ಜಾಲಕ್ಕೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗ್ರಾಮ ಸಡಕ್ ಯೋಜನೆ (Pradhan Mantri Gram Sadak Yojana – PMGSY) ಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.

ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಭಾರತದ ಅಂದಿನ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರು 25 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2000 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯವು ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ. ಇದರ ಪ್ರಮುಖ ಗುರಿ — ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಳ್ಳಿಗೂ ಆಲ್-ವೇದರ್ (ಎಲ್ಲಾ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಬಳಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದ) ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಒದಗಿಸುವುದು.

ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗ್ರಾಮ ಸಡಕ್ ಯೋಜನೆಯಡಿ, 500ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯುಳ್ಳ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪರ್ವತ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 250ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯುಳ್ಳ ಹಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೂ ಇದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯ ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳಿಗೆ ಸುಲಭ ಪ್ರವೇಶ ಸಿಗುತ್ತಿದೆ.

ಯೋಜನೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯದಡಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದ್ದು, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮ ಸಡಕ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಂಸ್ಥೆ (NRRDA) ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು OMMAS (Online Management, Monitoring and Accounting System) ಮೂಲಕ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿಗಾ ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಯೋಜನೆಯ ಹಣಕಾಸು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದ ಮೂಲಕ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ 60% ಹಣಕಾಸು ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಮತ್ತು 40% ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಮಾಲಯ ಹಾಗೂ ಉತ್ತರ-ಪೂರ್ವ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರದ ಪಾಲು 90% ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ಪಾಲು 10% ಆಗಿದೆ.

ಯೋಜನೆ ಮೂರು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಿದೆ –
PMGSY-I (2000–2012): ಸಂಪರ್ಕವಿಲ್ಲದ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಾಣ.
PMGSY-II (2013–2020): ಹಳೆಯ ರಸ್ತೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಣೆ.
PMGSY-III (2020–2030): ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಗೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವುದು.

ಈ ಯೋಜನೆಯಿಂದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಬದಲಾವಣೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಮೂಲಕ ರೈತರಿಗೆ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಲು ಅನುಕೂಲವಾಗಿದೆ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಶಾಲೆಗಳಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ತುರ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಸುಲಭ ಪ್ರವೇಶ ಲಭ್ಯವಾಗಿದೆ. ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳು ವೃದ್ಧಿಯಾಗಿದ್ದು, ಜನರ ಜೀವನಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸುಧಾರಣೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.

2025ರ ವೇಳೆಗೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 7 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಉತ್ತಮ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಲಭ್ಯವಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಆರ್ಥಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಮಹತ್ತರ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿದೆ.

ಹಣಕಾಸು (Funding Pattern):
PMGSY ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಕೇಂದ್ರ ಸಹಾಯಿತ ಯೋಜನೆ (Centrally Sponsored Scheme) ಆಗಿದೆ.
ಹಣಕಾಸಿನ ಹಂಚಿಕೆ ಹೀಗಿದೆ:
ಸಾಮಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ: 60% ಕೇಂದ್ರ, 40% ರಾಜ್ಯ.
ಉತ್ತರ-ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಹಿಮಾಲಯ ಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ: 90% ಕೇಂದ್ರ, 10% ರಾಜ್ಯ.
ಯೋಜನೆಗೆ ಹಣ ಸೆಸ್ಸ್ ಆಧಾರಿತ ನಿಧಿಗಳಿಂದ (Central Road Fund) ಒದಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಉದ್ದೇಶ:
ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಜನಸಂಖ್ಯೆಳ್ಳ ಹಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ರಸ್ತೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವುದು ಈ ಯೋಜನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನತೆಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಸೇವೆಗಳ ಸುಲಭ ಪ್ರಾಪ್ಯತೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ.

ಯೋಜನೆಯ ಹಂತಗಳು (Phases of PMGSY):
PMGSY – I (2000 – 2012):
ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಉದ್ದೇಶ: ಸಂಪರ್ಕವಿಲ್ಲದ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಾಣ.
ಸುಮಾರು 1.78 ಲಕ್ಷ ಕಿ.ಮೀ ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಾಣ.

PMGSY – II (2013 – 2020):
ಉದ್ದೇಶ: ಈಗಾಗಲೇ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿರುವ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಣೆ.
ಗ್ರಾಮೀಣ ರಸ್ತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಮುಖ ರಸ್ತೆ ಜಾಲಕ್ಕೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ.

PMGSY – III (2020 – 2030):
ಉದ್ದೇಶ: ಗ್ರಾಮೀಣ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ನಗರ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಗೆ ಬಲಪಡಿಸುವುದು.
ಈಗಿನ ರಸ್ತೆಗಳ ಅಪ್ಗ್ರೇಡ್ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಾವಧಿ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ.

ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು:
ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯದಡಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗುತ್ತದೆ.
500ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೊಂದಿರುವ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ (ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 250ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು) ರಸ್ತೆಯ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ರಸ್ತೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮಾನದಂಡವನ್ನು Indian Roads Congress (IRC) ನ ನಿಯಮಾನುಸಾರ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಯೋಜನೆಯ ಹಣಕಾಸು ನೆರವು ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟಿಗೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಯೋಜನೆ ಪ್ರಗತಿಯ ನಿಗಾವಹಣಕ್ಕೆ Online Management, Monitoring and Accounting System (OMMAS) ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸಾಧನೆಗಳು (Achievements):
2025ರ ವೇಳೆಗೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ 7 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಹಳ್ಳಿಗಳು ಉತ್ತಮ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿವೆ.
8 ಲಕ್ಷ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಗ್ರಾಮೀಣ ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ.
PMGSY ಯೋಜನೆಯಿಂದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರ ಜೀವನಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸುಧಾರಣೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.

• Important Battles : ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಯುದ್ಧಗಳ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಮಾಹಿತಿ
• ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗ್ರಾಮ ಸಡಕ್ ಯೋಜನೆ (Pradhan Mantri Gram Sadak Yojana – PMGSY)
• 2025 ರ ಪ್ರಮುಖ ಜಾಗತಿಕ ಸೂಚ್ಯಂಕಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಶ್ರೇಯಾಂಕ (Ranking)
• ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ-ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ(UN-Tourism)ದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ಶೈಖಾ ನಾಸರ್ ಅಲ್ ನೊವೈಸ್
• ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪಿತಾಮಹ (Father of Indian Archaeology) ಯಾರು..?